“Chấn thương thể thao” là thuật ngữ chỉ các loại chấn thương thường gặp khi tham gia các hoạt động thể thao hoặc luyện tập thể dục, và không chỉ giới hạn ở vận động viên chuyên nghiệp mà có thể gặp phải ở bất kì ai. Thực chất, “chấn thương thể thao” đề cập đến những tổn thương có thể ảnh hưởng khi vận động. Các chấn thương này chủ yếu liên quan đến hệ thống cơ xương, đây là hệ thống gồm cơ, gân, dây chằng, xương và các mô khác, đóng vai trò ổn định và hỗ trợ vận động cho cơ thể.
Chấn thương thể thao thường được chia thành hai loại chính: chấn thương cấp tính và chấn thương mãn tính. Chấn thương cấp tính xảy ra đột ngột do các yếu tố như va đập, té ngã, hoặc bẻ cong khớp. Ngược lại, chấn thương mãn tính là hậu quả của việc hoạt động quá tải một bộ phận cơ thể và phát triển dần theo thời gian. Bong gân và trật khớp là các dạng chấn thương cấp tính, trong khi gãy xương do rạn nứt khi hoạt động quá mức là ví dụ điển hình của chấn thương mãn tính.
Các loại chấn thương thể thao
Các chấn thương thể thao khác nhau dẫn đến các triệu chứng khác nhau. Sau khi gặp chấn thương, nhiều vận động viên chia sẻ không còn thấy cơ thể bình thường như cũ nữa. Các dạng chấn thương thể thao điển hình nhất bao gồm:
- Bong gân: Bong gân xảy ra khi dây chằng bị kéo căng quá mức hoặc bị rách. Dây chằng là các sợi mô liên kết giữ hai xương lại với nhau trong một khớp.
- Căng cơ: Căng cơ là tình trạng cơ bị kéo giãn quá mức hoặc rách do áp lực hoặc vận động mạnh, gây đau và hạn chế cử động.
- Chấn thương đầu gối: Chấn thương đầu gối là tình trạng tổn thương các cấu trúc như dây chằng, sụn, hoặc gân quanh khớp gối, gây đau và ảnh hưởng đến khả năng vận động.
- Cơ bị sưng: Phản ứng tự nhiên khi bị thương là sưng. Các cơ bị sưng cũng có thể bị đau và yếu hơn so với thông thường.
- Đứt gân Achilles: Ở phía sau mắt cá chân có một gân mỏng, khỏe được gọi là gân Achilles. Gân này có thể bị đứt khi chơi thể thao.
- Gãy xương: Gãy xương là tình trạng xương bị nứt hoặc gãy do lực tác động mạnh, chấn thương, hoặc áp lực quá mức, gây đau, sưng và hạn chế cử động.
- Trật khớp: Trật khớp là tình trạng hai đầu xương trong một khớp bị lệch ra khỏi vị trí bình thường do chấn thương hoặc lực tác động mạnh, gây đau, sưng và mất khả năng vận động tạm thời.
Cách phòng ngừa chấn thương thể thao
- Khởi động trước khi tập luyện và thi đấu.
- Mang giày dép phù hợp.
- Hãy băng hoặc buộc chặt các khớp có nguy cơ bị tổn thương.
- Sử dụng đồ bảo hộ an toàn phù hợp.
- Đảm bảo cơ thể đủ nước.
- Tránh tập luyện trong khoảng thời gian từ 11 giờ sáng đến 3 giờ chiều vì đó là thời điểm nóng nhất trong ngày.
- Không ép cơ thể tập luyện quá sức ngay lập tức trong một lần, hãy tăng dần thời gian và cường độ tập luyện.
- Tập luyện đúng kỹ thuật, nếu có thể hãy tập với những chuyên gia và hướng dẫn có kinh nghiệm.
- Sau khi tập luyện, hãy kéo giãn cơ từ từ và đều đặn.
- Dành thời gian nghỉ ngơi giữa các buổi tập.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ.
HBOT là phương pháp điều trị hiệu quả cho chấn thương thể thao
Liệu pháp oxy cao áp đã có hiệu quả đối với phong độ thể thao cũng như quá trình phục hồi chấn thương của các cầu thủ bóng đá, bóng rổ và bóng chày chuyên nghiệp. Lebron James, Michael Phelps và Tiger Woods là những vận động viên nổi tiếng trong số hàng nghìn vận động viên sử dụng HBOT.
Nhiều lợi ích của liệu pháp oxy cao áp đối với các vận động viên bao gồm:
- Cải thiện và tăng hiệu suất thể chất
- Minh mẫn tinh thần
- Tăng cường giấc ngủ
- Giảm đau nhức
- Chữa lành tình trạng viêm và sưng sau chấn thương
- Năng lượng tăng cao
- Chữa lành nhanh hơn và rút ngắn thời gian phục hồi
Tài liệu tham khảo
[1]. R. D. Hawkins, M. A. Hulse, C. Wilkinson, A. Hodson, and M. Gibson, “The association football medical research programme: an audit of injuries in professional football,” British Journal of Sports Medicine, vol. 35, no. 1, pp. 43–47, 2001.
[2]. Hadanny A, Efrati S. The hyperoxic-hypoxic paradox. Biomolecules. 2020;10(6).
Link: https://www.mdpi.com/2218-273X/10/6/958
[3]. Holloszy JO. Biochemical adaptations in muscle. Effects of exercise on mitochondrial oxygen uptake and respiratory enzyme activity in skeletal muscle. J Biol Chem. 1967;242(9):2278–82.
DOI:https://doi.org/10.1016/S0021-9258(18)96046-1
Link: https://www.jbc.org/article/S0021-9258(18)96046-1/fulltext
[4]. J. Huard, Y. Li, and F. H. Fu, “Muscle injuries and repair: current trends in research,” The Journal of Bone & Joint Surgery, vol. 84, no. 5, pp. 822–832, 2002.
[5]. J. Fulton, K. Wright, M. Kelly et al., “Injury risk is altered by previous injury: a systematic review of the literature and presentation of causative neuromuscular factors,” International Journal of Sports Physical Therapy, vol. 9, no. 5, pp. 583–595, 2014.
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4196323/
[6]. Chiu CH, Chang SS, Chang GJ, Chen AC, Cheng CY, Chen SC, Chan YS. The Effect of Hyperbaric Oxygen Treatment on Myoblasts and Muscles After Contusion Injury. J Orthop Res. 2020 Feb;38(2):329-335. doi: 10.1002/jor.24478. Epub 2019 Oct 6. PMID: 31531986.
Link: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31531986/
[7]. Cabric M, Medved R, Denoble P, Zivkovic M, Kovacevic H. Effect of hyperbaric oxygenation on maximal aerobic performance in a normobaric environment. J Sports Med Phys Fitness. 1991;31(3):362–6.
Link: https://bjsm.bmj.com/content/35/1/43.short
[8]. T. Jarvinen, M. Jarvinen, and H. Kalimo, “Regeneration of injured skeletal muscle after the injury,” Muscle Ligaments and Tendons Journal, vol. 03, no. 04, p. 337, 2019
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3940509/
[9]. Y. Ishii, M. Deie, N. Adachi et al., “Hyperbaric oxygen as an adjuvant for athletes,” Sports Medicine, vol. 35, no. 9, pp. 739–746, 2005.
Link: https://link.springer.com/article/10.2165/00007256-200535090-00001
[10. M. Horie, M. Enomoto, M. Shimoda, A. Okawa, S. Miyakawa, and K. Yagishita, “Enhancement of satellite cell differentiation and functional recovery in injured skeletal muscle by hyperbaric oxygen treatment,” Journal of Applied Physiology, vol. 116, no. 2, pp. 149–155.
[11]. Wang I.-C., Ueng S.W.-N., Yuan L.-J., Tu Y.-K., Lin S.-S., Wang C.-R., et al. (2005) Early administration of hyperbaric oxygen therapy in distraction osteogenesis: A quantitative study in New Zealand rabbits. J Trauma Injury Infect Crit Care 58: 1230–1235
Link: https://journals.lww.com/jtrauma/Abstract/2005/06000/Early_Administration_of_Hyperbaric_Oxygen_Therapy.22.aspx
[12]. Soolsma S.J. (1996) The effect of intermittent hyperbaric oxygen on short term recovery from grade II medial collateral ligament injuries. Thesis, University of British Columbia, Vancouver
Link: https://open.library.ubc.ca/soa/cIRcle/collections/ubctheses/831/items/1.0077081
[13]. Borromeo C.N., Ryan J.L., Marchetto P.A., Peterson R., Bove A.A. (1997) Hyperbaric oxygen therapy for acute ankle sprains. Am J Sports Med 25: 619–625
Link: https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/036354659702500506